بخشی از متن قضا و قدر و سرنوشت انسان از منظر ابن سينا و فخر رازي :
سال انتشار : 1396
نام کنفرانس, همایش یا نشریه : انسان پژوهي ديني
تعداد صفحات :21
این مقاله دیدگاه ابن سینا و فخر رازی را در مساله قضا و قدر و جبر و اختیار می کاود. دیدگاه این دو, علی-رغم اختلافات اساسی در این مساله, در برخی بخش ها به هم نزدیک می شود. ابن سینا قضا و قدر را از مراتب علم فعلی الهی تلقی می کند. تعاریف متعدد و دیدگاه های او برخلاف تعاریف رازی منسجم, و حاصل دو رویکرد است که باید از هم تفکیک شود, گاه با رویکردی فلسفی و طرح علم الهی قضا و قدر را تبیین می کند و گاه با طرح مساله کلامی فعل انسانی, مساله اختیار و جبر را می کاود. وی به رغم اینکه قضا و قدر را علم الهی می داند, از آن جهت که منشأ حتمیت اشیا باشد, مساله قضا و قدر را مرادف با جبر نمی-داند. وی قائل به امر بین الامرین است, و در تبیین اختیار, آن را از قدر می داند و به عنوان جز العله می پذیرد و از اختیار رقیق شده سخن می گوید. تعاریف فخر رازی در قضا و قدر, مشوش و گاه متناقض است, تعریف او گاه مرادف با جبر و گاه مرادف با اختیار است, اما آنچه از غالب تعاریف وی فهمیده می شود, جبر رقیق-شده است.
کلید واژه: قضا و قدر, علم الهی, اراده الهی, جبر, اختیار